کد مطلب:231461 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:277
اولاد حضرت رضا
در باب فرزندان حضرت رضا علیه السلام بین علماء اختلاف شده است.
گروهی از دانشمندان برای آن جناب غیر از یك فرزند كه حضرت جواد (ع) باشد فرزند دیگری ننوشته اند، و معتقد هستند كه امام رضا اولاد دیگری نداشته است.
و جماعتی دیگر نیز تا پنج فرزند ذكور و اناث برای حضرت رضا نوشته اند، و ما اینك آنچه در این مورد گرد آورده ایم ذیلا به اطلاع اهل علم و تحقیق قرار می دهیم.
شیخ مفید رضوان الله علیه گوید:
حضرت رضا علیه السلام درگذشت و از او فرزندی جز ابوجعفر جواد (ع) به جای او نماند، و سن او در هنگام وفات پدرش هفت سال و چند ماه بود.
طبرسی رحمة الله علیه گفته:
حضرت رضا علیه السلام جز فرزندی به نام ابوجعفر جواد علیه السلام نداشت.
علی بن عیسی اربلی گوید:
حضرت رضا علیه السلام شش فرزند داشت، یك دختر و پنج پسر، فرزندان
[ صفحه 217]
او محمد قانع، حسن، جعفر، ابراهیم، حسین، و عایشه نام داشتند.
از حافظ عبدالعزیز بن اخضر جنابذی نقل شده كه وی گفت: حضرت امام رضا (ع) پنج پسر و یك دختر داشته، و اسامی آنها از قرار ذیل است:
محمد كه بعد از وی امام بود، ابومحمد حسن، جعفر، ابراهیم، حسین، و عایشه.
و نیز اربلی به سند خود از حنان بن سدیر روایت می كند كه او گفت: به حضرت رضا (ع) عرض كردم: آیا امامی هست كه از وی فرزندی نیاید و بلاعقب باشد.
امام (ع) فرمود: از من جز یك فرزند نخواهد شد، و لیكن خداوند متعال از او فرزندان و اعقاب زیادی ظاهر خواهد كرد.
ابوخداش گوید: من مدت سی سال است این حدیث را از حنان بن سدیر شنیده ام.
ابن خشاب گوید:
برای حضرت رضا (ع) پنج پسر و یك دختر متولد شد، محمد امام ابوجعفر ثانی، ابومحمد حسین، جعفر، ابراهیم، حسن و عایشه.
ابن شهرآشوب گوید:
حضرت رضا (ع) جز یك فرزند به نام ابوجعفر جواد (ع) نداشت.
و نیز گفته: در مسجد زرد كه در حومه مرو واقع شده فرزندی از امام رضا (ع) در آن دفن شده است، و درباره این مسجد و مزار كرامت هائی نقل شده است.
در كتاب عدد گوید: حضرت رضا دو فرزند بیشتر نداشت، یكی از آنها محمد و دیگری موسی نام داشت.
و در كتاب در گوید: علی بن موسی درگذشت و از او فرزندی جز ابوجعفر محمد بن علی به جای نماند، و سن او در روز وفات پدرش هفت سال و چند ماه بود.
[ صفحه 218]
ابن جوزی گوید:
فرزندان امام رضا عبارت بودند از: ابوجعفر ثانی، و ابومحمد حسن، و ابراهیم و یك دختر.
محمد بن طلحه گوید:
فرزندان علی بن موسی شش تن بودند، پنج پسر و یك دختر، و آنان عبارت بودند از: محمد قانع، حسن، ابراهیم، حسین و عایشه.
ابن حزم اندلسی گوید:
فرزندان علی الرضا عبارتند از: علی بن علی كه از وی فرزندی به جای نماند، و محمد بن علی داماد مأمون كه از وی فرزندانی بجای ماندند، و حسین.
مؤلف گوید:
از یك روایتی كه ما در مسند آن حضرت در كتاب آداب و مواعظ تحت شماره ی 28 نقل كردیم معلوم می شود كه آن جناب دختری به نام «فاطمه» داشته است.
و این حدیث را ابوالحسن بكر بن احمد عصری از فاطمه دختر علی بن موسی روایت می كند كه او گفت: از پدرم علی بن موسی و او از پدرش موسی بن جعفر نقل می كند.
و نیز در كتاب رشحات الفنون كه از تألیفات امین الدین ابوالمكارم حسینی هروی است، و این كتاب هنوز چاپ نشده و در كتابخانه «كاماهال» ملافیروز در شهر بمبئی از بلاد هندوستان محفوظ است.
در این كتاب مطالب ذیل را دیده و یادداشت كردم:
حضرت رضا (ع) اولاد ذكورش: اول محمدتقی، دوم ابوجعفر اكبر، سوم ابوجعفر اصغر، چهارم ابومحمد حسن، پنجم ابراهیم، ششم حسین، اناث یك
[ صفحه 219]
تن بودند.
در قزوین مزار معروف و مشهوری هست به نام «شاهزاده حسین بن علی بن موسی الرضا» علیهماالسلام و این بقعه و مزار از زمان های بسیار قدیم در قزوین مورد توجه و زیارتگاه خاص و عام بوده است.
رافعی قزوینی در كتاب التدوین فی اخبار قزوین و حمدالله مستوفی در كتاب تاریخ گزیده و عبدالجلیل رازی در كتاب النقض این مزار را ذكر نموده اند.
نكته قابل توجه در این بحث این است كه: حضرت جواد و هادی و عسكری علیهم السلام را ابن الرضا می گفته اند، و ممكن است در این مورد اشتباهی از طرف مورخین و علمای انساب شده باشد.
مثلا ابومحمد الحسن كه از اولاد امام رضا علیه السلام نوشته شده حضرت امام حسن عسكری باشد، و یا موسی همان موسی مبرقع فرزند حضرت جواد باشد. و العلم عند الله تعالی.
[ صفحه 220]
گروهی از دانشمندان برای آن جناب غیر از یك فرزند كه حضرت جواد (ع) باشد فرزند دیگری ننوشته اند، و معتقد هستند كه امام رضا اولاد دیگری نداشته است.
و جماعتی دیگر نیز تا پنج فرزند ذكور و اناث برای حضرت رضا نوشته اند، و ما اینك آنچه در این مورد گرد آورده ایم ذیلا به اطلاع اهل علم و تحقیق قرار می دهیم.
شیخ مفید رضوان الله علیه گوید:
حضرت رضا علیه السلام درگذشت و از او فرزندی جز ابوجعفر جواد (ع) به جای او نماند، و سن او در هنگام وفات پدرش هفت سال و چند ماه بود.
طبرسی رحمة الله علیه گفته:
حضرت رضا علیه السلام جز فرزندی به نام ابوجعفر جواد علیه السلام نداشت.
علی بن عیسی اربلی گوید:
حضرت رضا علیه السلام شش فرزند داشت، یك دختر و پنج پسر، فرزندان
[ صفحه 217]
او محمد قانع، حسن، جعفر، ابراهیم، حسین، و عایشه نام داشتند.
از حافظ عبدالعزیز بن اخضر جنابذی نقل شده كه وی گفت: حضرت امام رضا (ع) پنج پسر و یك دختر داشته، و اسامی آنها از قرار ذیل است:
محمد كه بعد از وی امام بود، ابومحمد حسن، جعفر، ابراهیم، حسین، و عایشه.
و نیز اربلی به سند خود از حنان بن سدیر روایت می كند كه او گفت: به حضرت رضا (ع) عرض كردم: آیا امامی هست كه از وی فرزندی نیاید و بلاعقب باشد.
امام (ع) فرمود: از من جز یك فرزند نخواهد شد، و لیكن خداوند متعال از او فرزندان و اعقاب زیادی ظاهر خواهد كرد.
ابوخداش گوید: من مدت سی سال است این حدیث را از حنان بن سدیر شنیده ام.
ابن خشاب گوید:
برای حضرت رضا (ع) پنج پسر و یك دختر متولد شد، محمد امام ابوجعفر ثانی، ابومحمد حسین، جعفر، ابراهیم، حسن و عایشه.
ابن شهرآشوب گوید:
حضرت رضا (ع) جز یك فرزند به نام ابوجعفر جواد (ع) نداشت.
و نیز گفته: در مسجد زرد كه در حومه مرو واقع شده فرزندی از امام رضا (ع) در آن دفن شده است، و درباره این مسجد و مزار كرامت هائی نقل شده است.
در كتاب عدد گوید: حضرت رضا دو فرزند بیشتر نداشت، یكی از آنها محمد و دیگری موسی نام داشت.
و در كتاب در گوید: علی بن موسی درگذشت و از او فرزندی جز ابوجعفر محمد بن علی به جای نماند، و سن او در روز وفات پدرش هفت سال و چند ماه بود.
[ صفحه 218]
ابن جوزی گوید:
فرزندان امام رضا عبارت بودند از: ابوجعفر ثانی، و ابومحمد حسن، و ابراهیم و یك دختر.
محمد بن طلحه گوید:
فرزندان علی بن موسی شش تن بودند، پنج پسر و یك دختر، و آنان عبارت بودند از: محمد قانع، حسن، ابراهیم، حسین و عایشه.
ابن حزم اندلسی گوید:
فرزندان علی الرضا عبارتند از: علی بن علی كه از وی فرزندی به جای نماند، و محمد بن علی داماد مأمون كه از وی فرزندانی بجای ماندند، و حسین.
مؤلف گوید:
از یك روایتی كه ما در مسند آن حضرت در كتاب آداب و مواعظ تحت شماره ی 28 نقل كردیم معلوم می شود كه آن جناب دختری به نام «فاطمه» داشته است.
و این حدیث را ابوالحسن بكر بن احمد عصری از فاطمه دختر علی بن موسی روایت می كند كه او گفت: از پدرم علی بن موسی و او از پدرش موسی بن جعفر نقل می كند.
و نیز در كتاب رشحات الفنون كه از تألیفات امین الدین ابوالمكارم حسینی هروی است، و این كتاب هنوز چاپ نشده و در كتابخانه «كاماهال» ملافیروز در شهر بمبئی از بلاد هندوستان محفوظ است.
در این كتاب مطالب ذیل را دیده و یادداشت كردم:
حضرت رضا (ع) اولاد ذكورش: اول محمدتقی، دوم ابوجعفر اكبر، سوم ابوجعفر اصغر، چهارم ابومحمد حسن، پنجم ابراهیم، ششم حسین، اناث یك
[ صفحه 219]
تن بودند.
در قزوین مزار معروف و مشهوری هست به نام «شاهزاده حسین بن علی بن موسی الرضا» علیهماالسلام و این بقعه و مزار از زمان های بسیار قدیم در قزوین مورد توجه و زیارتگاه خاص و عام بوده است.
رافعی قزوینی در كتاب التدوین فی اخبار قزوین و حمدالله مستوفی در كتاب تاریخ گزیده و عبدالجلیل رازی در كتاب النقض این مزار را ذكر نموده اند.
نكته قابل توجه در این بحث این است كه: حضرت جواد و هادی و عسكری علیهم السلام را ابن الرضا می گفته اند، و ممكن است در این مورد اشتباهی از طرف مورخین و علمای انساب شده باشد.
مثلا ابومحمد الحسن كه از اولاد امام رضا علیه السلام نوشته شده حضرت امام حسن عسكری باشد، و یا موسی همان موسی مبرقع فرزند حضرت جواد باشد. و العلم عند الله تعالی.
[ صفحه 220]